'Kind met inktvlekken'

'Nog niet zo heel lang geleden leefde er een jongetje met uitzonderlijke talenten...'

Turnhout, bekend als 'speelkaartenstad', lanceerde tijdens de zomermaanden een visuele wandeling: 'Kind met inktvlekken'. De wandeling neemt je mee langs indrukwekkende muurschilderingen die het leven van een 19e-eeuws jongetje in een drukkerij illustreren.

Het afgelopen schooljaar had ik een lesopdracht in Turnhout en kon ik dit project vanaf het begin volgen. Mijn eerste gedachte was eerder sceptisch: 'Weer zo'n Street Art concept in een andere stad...' Street Art is de laatste tien jaar uitgegroeid van een underground subcultuur naar een meer gangbare (mainstream) kunstvorm en het wordt gebruikt om verwaarloosde gebieden op te knappen en het stadslandschap te verfraaien. Hierdoor zijn er wereldwijd steeds meer straatkunstprojecten ontstaan. Street Art wordt dikwijls als synoniem gebruikt voor Graffiti-art en daar knelt het schoentje...

We mogen niet vergeten dat Street Art een krachtig middel is om verhalen te vertellen, sociale en culturele boodschappen over te brengen en mensen bewust te maken van de wereld om hen heen. Het is als een brug tussen kunst, geschiedenis en onze samenleving. Het is geweldig om te zien dat Turnhout deze waarden heeft omarmd in de 'kind met inktvlekken' wandeling.

De wandeling biedt zowel bezoekers als leerlingen een leerzame ervaring, zowel op auditief als inhoudelijk gebied. Afhankelijk van de voorkennis kan men het verhaal op vier verschillende manieren benaderen: als een taalbad, als een venster op de wereld en een uitnodiging tot dialoog, als een kunstwerk, en ten slotte als storytelling en beleving.

Bovendien wordt 'kind met inktvlekken' ondersteund met lesmateriaal voor zowel basis- als secundair onderwijs en biedt het mogelijkheden voor verschillende onderwijsdoelen.

Op een stralende zondag besloot ik mijn wandelschoenen aan te trekken en liet ik me meevoeren in een spannend avontuur door de geschiedenis van de drukkerij, kinderarbeid en de industriële revolutie. Het verhaal werd tot leven gebracht door muurschilderingen van Dido Drachman en Zësar Bahamonte. En alsof dat nog niet genoeg was, werd het verhaal verteld door niemand minder dan acteur Stijn Van Opstal, afgewisseld met muziek gecomponeerd door Benjamin Boutreur (El Tattoo del Tigre).

In deze blogpost deel ik graag wat ik gezien en geleerd heb!

Het verhaal

Het verhaal draait om Senne, een nieuwsgierige en creatieve 11-jarige jongen die in een drukkerij werkt. Hij ontdekt magische inkt die zijn tekeningen tot leven brengen. Wanneer zijn collega's zijn talent ontdekken, plannen ze een tentoonstelling en versieren de stad met kleurrijke muurschilderingen. Uiteindelijk krijgt Senne de kans om een professionele kunstenaar te worden dankzij de steun van zijn baas, de heer Van den Broeck.

De kracht van beeldtaal

Illustratie door Gustave Dore, 1860 ontleend uit Roodkapje van Charles Perrault (Foto Culture Club/Getty Images)

Voordat Johannes Gutenberg in Europa de boekdrukkunst in losse typen uitvond (de 15e eeuw), bestond er al een vertelvorm waarin verhalen werden verrijkt met prachtige illustraties. Denk maar aan sprookjes en volksverhalen, die mondeling werden doorgegeven van generatie op generatie. Deze verhalen, zoals het verhaal van Senne, bevatten boodschappen over moraal, persoonlijke groei, de kracht van creativiteit en samenwerking. Vaak werden deze verhalen op een theatrale manier verteld of visueel ondersteund met tekeningen, gravures of schilderijen.

De komst van de boekdrukkunst in de 15e eeuw bracht een revolutie teweeg in de manier waarop verhalen werden vastgelegd en verspreid. Teksten konden nu efficiënter en in grotere hoeveelheden worden gereproduceerd. Dankzij pioniers zoals Plantijn en Moretus in de 16e eeuw konden boeken ook geïllustreerd worden, waardoor ze toegankelijker werden voor een breder publiek. Beroemde verzamelingen van sprookjes, zoals die van de gebroeders Grimm in de 19e eeuw, werden vaak levendig en uitgebreid geïllustreerd.

Vandaag de dag blijven geïllustreerde verhalen populair en hebben ze zich verder ontwikkeld in verschillende vormen, waaronder stripverhalen en graphic novels. Ze blijven een krachtig middel om verhalen te vertellen.

'Er was eens nog niet zo lang geleden...'

De strijd tussen goed en kwaad vormt een universeel thema bij dit soort verhalen. Het kan dienen als een bron van inspiratie voor mensen om op te staan voor rechtvaardigheid en zich in te zetten voor positieve verandering. Het verhaal van Senne benadrukt het belang van erkenning en aanmoediging voor individuele talenten en doorzettingsvermogen. Het moedigt kijkers aan om hun eigen talenten te ontdekken en te ontwikkelen. Het optimistische einde van het verhaal, waarin het goede triomfeert, brengt hoop. Het herinnert ons eraan dat, ondanks de uitdagingen en hindernissen die we tegenkomen, er altijd ruimte is voor positieve verandering en persoonlijke groei. Het fungeert ook als een bron van inspiratie om te geloven in de kracht van samenwerking en solidariteit.

De magische elementen in het verhaal voegen een gevoel van verwondering en verbeelding toe. Ze nodigen kijkers en lezers uit om buiten de grenzen van de werkelijkheid te denken en de kracht van verbeelding en creativiteit te omarmen. De inkt, die Senne gebruikt om zijn kunst tot leven te brengen, symboliseert creativiteit, fantasie en de kracht van kunst op een betoverende manier.

Industriële revolutie en kinderarbeid

De 19e eeuw was een periode van ingrijpende veranderingen in productiemethoden waarbij handmatige arbeid werd vervangen door machines in fabrieken. Deze revolutie leidde tot grotere productiecapaciteit, economische groei en verstedelijking.

Tegelijkertijd bracht het ook slechte arbeidsomstandigheden met zich mee voor arbeiders en hun kinderen, die vaak lange uren in fabrieken werkten en soms werden blootgesteld aan schadelijke stoffen. Kinderen waren immers goedkope arbeidskrachten en daarom had 'de fabrieksdirecteur' ze graag als personeel. Gelukkig waren er vakbonden die opstonden om te strijden voor betere arbeidsvoorwaarden en wetgeving om kinderen te beschermen tegen uitbuiting. Ze speelden een cruciale rol in het verbeteren van de levens van arbeiders en hun families.

Foto maand van de geschiedenis

De industriële revolutie had ook invloed op kunst en literatuur. Nieuwe kunststromingen ontstonden en kunstenaars en schrijvers gebruikten hun talent om een visie te schetsen van een meer rechtvaardige en menselijke wereld. Zoals het Realisme met schrijvers zoals Charles Dickens Emile Zola, Edouard Douwers (Multatuli) en kunstenaars zoals Gustave Courbet. En het Naturalisme met schrijvers zoals Louis Couperus en Cyriel Buysse met ook kunstenaars zoals Manet. Ze blijven tot op de dag van vandaag relevant voor hedendaagse discussies over sociale rechtvaardigheid en de rol van kunst in het 'uitdrukken of indrukken' van maatschappelijke kwesties.

Street Art, een hedendaagse expressie

'Kind met inktvlekken' laat zien dat culturele beleving niet beperkt is tot één medium of stijl, maar eerder een breed scala aan mogelijkheden biedt voor zelfexpressie én communicatie zoals: muziek, woordkunst en beeldende kunst. Street Art is een moderne kunstvorm in een stedelijke omgeving met vaak een knipoog naar maatschappelijk thema's. Door een 'Mix & Match' van traditionele en hedendaagse technieken ontdekken kunstenaars nieuwe manieren om hun boodschap over te brengen en benadrukken ze de relevantie van kunst in onze moderne samenleving. Een opvallende figuur in de wereld van Street Art is Banksy (1974°), een Britse graffiti-artiest wiens ware identiteit een goed bewaard geheim is. Zijn kunstwerken zijn vaak politiek geladen en humoristisch van aard. In zijn straatkunst combineert hij graffiti met een sjabloonstijl. Banksy's straatkunst is te vinden in verschillende Europese steden en zelfs buiten Europa, in landen zoals Palestina, Israël en de Verenigde Staten.

There Is Always Hope (Banksy)

Op stap (met je klas) in Turnhout

Hoewel je misschien niet meteen aan Turnhout denkt als de meest voor de hand liggende bestemming voor een schooluitstap, heeft deze stad met haar landelijke charme en ontspannen stedelijke sfeer veel te bieden. Tijdens de wandeling kom je langs historische gebouwen, gezellige pleintjes en levendige straten. De wandelroute is goed bewegwijzerd en er zijn genoeg rustpunten en terrasjes onderweg om even te pauzeren. Bovendien kun je de 'kind met inktvlekken' wandeling combineren met andere boeiende excursiemogelijkheden:

• Begijnhof: Het Begijnhof van Turnhout is een UNESCO- wereld erfgoedsite.

• Nationaal Museum van de Speelkaart: Turnhout staat bekend als de "Speelkaartenstad". Het Nationaal Museum van de Speelkaart is gewijd aan de geschiedenis van speelkaarten.

• Meduceum: Een rondleiding in het Meduceum neemt je mee doorheen de geschiedenis van de zorg in Turnhout. Maar geeft je ook een kijk op het werk, leven en realisaties van dokter Paul Janssen, oprichter van Janssen Pharmaceutica.

• Cultuurhuis de Warande: De Warande werkt op maat rondleidingen en workshops uit op interactieve en informatieve wijze.

Praktisch

Twijfel je nog of de wandeling geschikt is als schooluitstap, dan kan het ontwikkelde lesmateriaal je misschien 'over de streep trekken', want de wandeling 'Kind met inktvlekken' is educatief ondersteund met lesmateriaal voor zowel basis- als secundair onderwijs.

Je kan, na reservatie, rekenen op een begeleidende gids of je kan de muurschilderingen zelfstandig en op eigen tempo bewonderen met een audiogids. De audiogids is beschikbaar via een app die gedownload kan worden op smartphones. Tip: zorg dat deze goed opgeladen is en breng zelf 'je oortjes' mee!

De wandeling vertrekt en eindigt aan het Speelkaartenmuseum en is ongeveer 4,5 km lang. Voor kinderen zijn opdrachten voorzien. De route is rolstoel- en buggyvriendelijk.

Meer info

Tarieven en reservatie en de verschillende formules voor je (school)uitstap.

Het project Kind met inktvlekken werd mogelijk gemaakt door Stad Turnhout, Vlaamse Overheid, Rock Paper Pencil, Erfgoed Noorderkempen en Strip Turnhout.