Evalueren om te evolueren?
- leenmalfroid
- 30 okt 2023
- 3 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 6 feb 2024
Beste Koen, mijn punt is...
Onlangs werd ik diep geraakt door jouw opiniestuk (Koen Boesman) in De Standaard, waarin je sprak over het evalueren van creatieve vakken en het publiceren van cijfers in Smartschool. Als mama kan ik me volledig inleven in jouw zorgen. Mijn twee gezonde jongens werden beoordeeld en getest sinds ze 2,5 jaar oud zijn. Dit omvatte (toeter)tests en observaties van leerkrachten voor fijne motoriek, grove motoriek, kleuren, getalbegrip en andere 'ontwikkelingsdoelen' om ervoor te zorgen dat ze 'klaar' zijn voor het eerste leerjaar. Deze resultaten hebben een rollercoaster van emoties in me losgemaakt: van irritatie en teleurstelling tot vreugde, maar eerlijk gezegd voelde ik vooral twijfels, onzekerheid en frustratie.
Nu, als beginnende leerkracht, sta ik aan de andere kant en merk ik dat traditionele evaluatiesystemen verre van perfect zijn en weinig ruimte bieden voor groei en zelfontplooiing. Ik ben op een persoonlijke zoektocht om een methode te vinden die de innerlijke motivatie van mijn leerlingen kan aanwakkeren, terwijl ik als een expert in mijn vakgebied mezelf inzet om hen te inspireren en te beoordelen. Mijn doel is om een coachende leraar te zijn waarbij cijfers niet de hoofdrol spelen, maar waar kansen en groei centraal staan. Ik hecht veel waarde aan formatieve evaluaties gedurende het jaar, die als een rode draad door mijn lessen lopen. Belangrijke vragen zijn dan: "Waar bevind je je in jouw leerproces?" en "Hoe kan ik je helpen om je doelen te bereiken?"
Wat betreft attitudes, probeer ik, zoals ik heb geleerd tijdens mijn lerarenopleiding, deze te beoordelen met waardeschalen in plaats van simpelweg 'punten' toe te kennen. Bijvoorbeeld, het niet meenemen van materiaal of het te laat inleveren van een taak wordt niet bestraft met punten, maar beschouwd als een werkpunt van de attitude van de leerling.
In de werkelijkheid is dit vaak een behoorlijke uitdaging en verre van moeiteloos, zeker wanneer ik dit moet toepassen voor meer dan honderd leerlingen. En we zijn nog maar november...
Studeren en evalueren is een aparte discipline
Binnen een maand, tijdens de examenperiode, wacht mij de taak om te beoordelen of de leerlingen de leerstof begrijpen en vooral of ze hebben gestudeerd. Het studeren is iets wat we de leerlingen ook moeten aanleren. Dit vergt discipline, met aandacht voor herhaling, overzicht creëren, memorisatie en het plannen van hun studietijd.
Hoewel goede lessen en opdrachten gedurende het schooljaar het leerproces ondersteunen, moeten leerlingen ook zelfstandig kunnen studeren. Hier doet een leerling beroep op hun intrinsieke motivatie, waarvan ik hoop deze positief te kunnen beïnvloeden gedurende het schooljaar.
Ten slotte is er het opstellen van geschikte toetsen en examens, wat geen eenvoudige taak is. Hierbij overweeg ik zorgvuldig de leerdoelen als leidraad en ik pas de taxonomie van de leerstof toe op de vraagvorm. Dit omvat de keuze tussen multiple choice, gesloten vragen, sorteervragen, open vragen,.... Het beoordelen van open vragen vergt extra aandacht. Ik moet beslissen of een vraag gericht is op reproductie of analytisch denken en wat is de verbetersleutel? Kortom, ik ben weken bezig met het samenstellen van een examen.
En dan komt het examen dat weer beïnvloedbaar is door allerlei externe factoren... Het is geen exacte wetenschap dat evalueren en geëvalueerd worden!
Cowboys en levenslang leren
Zoals je (Koen Boesman) al benadrukte, is zelfevaluatie en reflectie van onschatbare waarde voor leerkrachten, maar laten we de leerlingen (onze zonen en dochters) hierbij niet vergeten. Het is van belang dat leerlingen hun eigen studiemethoden en verbeterpunten (h)erkennen en aanpassen. En ook moet de leerkracht voortdurend haar lesvoorbereidingen en evaluatiemethoden blijven aanpassen. Leren is een levenslang proces, toch?
En het is waar! Die meldingen op Smartschool kunnen behoorlijk op je zenuwen werken. Vorig jaar moest ik vier Smartschoolaccounts in de gaten houden, en dit was best wel overweldigend! Wist je dat je de meldingen in Smartschool kunt uitschakelen? Zo behoud je zelf altijd de controle!
Afgelopen vrijdag kreeg mijn jongste zoon (4de leerjaar) de toetsenmap weer mee naar huis en mijn oog viel op zijn zelfevaluatie onderaan de toets. In plaats van het mondje in de smiley in te kleuren, had hij er een cowboy-cartoon van gemaakt. Het leek erop dat hij wat extra tijd over had, bijna in zijn broek deed en alvast een pijltje naar de juf schoot...
Hey! Wist je dit? Please do not shoot the pianist. He's doing the best he can. (Oscar Wilde)
Dag Leen
Bedankt om mij te wijzen op het artikel van Koen.
Persoonlijk vind ik dat we kinderen en jongeren ook terug een beetje eigenaarschap over hun punten mogen geven en dat ouders de punten pas ontvangen na de kinderen en desnoods (enkele dagen) na het rapport. Een beetje zoals in 'onze tijd'.
Zelf las ik enkele artikelen van Johannes Visser van de Correspondent die het o.a. over de cijfermoeheid bij jongeren heeft, hij schreef ook net een boek dat ik alvast op mijn verlanglijstje voor kerst zette. Is het voor een cijfer? - Johannes Visser – De Correspondent
Ik hoop dat je eerste examenperiode goed verlopen is en dat je voldoende begeleiding kreeg van de school.
Ik wens je…
Dag Leen
Wat een doordachte opinie op een groot deel van het onderwijs: evalueren. Ik volg je in de coachende aanpak voor het evalueren, al zie ik ook de beperkingen van het onderwijs hierin. Meestal volg je als (beginnende) leerkracht het stramien van de school. Vaak is hier door tijdgebrek geen ruimte voor, en leerkrachten geven vaak al aan dat hun administratieve verantwoordelijkheden stijgen. Het is daarom niet altijd even makkelijk om van een bepaald evaluatiesysteem af te stappen. Er kunnen (en worden) zeker zelfevaluaties ingezet worden in het onderwijs, zodat je een goed zicht hebt op het inzicht dat de leerling heeft in hun eigen groeiproces.
Groeten, Manon